Max Krajewski

Projektant

Max Krajewski okazał się wybitnym projektantem. Jego uchwyt na szklankę do herbaty MT 58 jest doskonałym przykładem wzornictwa Bauhaus, zgodnie z jej zasadami prostoty i użyteczności.

Wykonane w warsztacie metalowym prowadzonym przez Laslo Moholy-Nagy w Weimarze w 1924 roku, wykonane są z błyszczącego srebra niklowego, materiału cenionego przez projektantów Bauhausu. Dwie metaliczne obręcze są uzupełnione półokrągłym hebanowym uchwytem, który kontrastuje z podstawą i tworzy urzekający efekt wizualny. 

Szklanki do herbaty MT 58 mogą być mniej znane niż dzieła Marianne Brandt, ale zajmują ważne miejsce w annałach historii designu. Były często publikowane i pokazywane na wystawach po obu stronach świata, w tym na Moskiewskiej Wystawie Architektury Współczesnej w 1927 roku i retrospektywie Bauhausu w MoMA w 1938 roku.

Co ciekawe, spuścizna Krajewskiego przetrwała do dziś, a oryginalne dzieła znajdują się zarówno w Muzeum Bauhausu w Weimarze, jak i w Harvard Museum of Arts, gdzie zostały umieszczone przez samego Waltera Gropiusa. Te uchwyty na koszulki pozostają świadectwem trwałego wpływu Bauhausu na nowoczesny design, demonstrując jego zaangażowanie w łączenie sztuki i funkcjonalności w jednym harmonijnym obiekcie.

Urbanista

Choć Krajewski był przede wszystkim architektem, podczas pracy w biurze Gropiusa nadzorował budowę dwóch dużych osiedli mieszkaniowych - Törten w Dessau i Dammerstock w Karlsruhe. Umiejętności zdobyte w tym okresie wykorzystał później w Związku Radzieckim, gdzie pracował w Giprogorze, Państwowym Instytucie Urbanistyki. 

Już w Moskwie Krajewski był zaangażowany w kilka dużych i małych projektów urbanistycznych w różnych miastach Związku Radzieckiego, w tym w Moskwie, Stalinogorsku, Samarkandzie i Mińsku.

Niewątpliwie najważniejszym projektem planistycznym Krajewskiego jest stworzenie kompleksu upamiętniającego rewolucję 1905 roku w moskiewskiej dzielnicy Krasnaja Presnaja. Projekt ten powstał w ramach prac w Giprogorze we współpracy z architektami Z. Rosenfeldem, N. Jakobsonem i przyszłą żoną Krajewskiego, uczennicą Malewicza i El-Lisitzky'ego - Fanny Belostotskaya. Projekt miał na celu stworzenie nowej dzielnicy dla weteranów rewolucji. Sercem dzielnicy było wielofunkcyjne audytorium i pole defiladowe, otoczone domami kultury, obiektami sportowymi, szkołą, przedszkolami i centrum wystawienniczym. Choć projekt zdobył nagrodę, nigdy nie został zrealizowany.

Architekt

Podstawowe założenie Bauhausu, że architektura jest kulminacją wszystkich sztuk, doskonale ilustruje biografia Krajewskiego. Po pracy w warsztatach stolarskich i ślusarskich, ostatecznie rozpoczął karierę w architekturze. Doświadczenie zawodowe zdobywał zarówno podczas studiów, jak i pracy dla Gropiusa, a wyjeżdżając do Rosji był już profesjonalistą. W liście polecającym ówczesny dyrektor szkoły, Hannes Mayer, napisał o nim, co następuje:

„dziś pan Krajewski jest energicznym ekspertem budowlanym, który, obdarzony silnym poczuciem rzeczywistości, może sprostać wymaganiom nawet trudnych projektów budowlanych. w szczególności chcielibyśmy podkreślić, że pan Krajewski jest konsekwentnie utalentowanym rysownikiem i technikiem”. 

W Związku Radzieckim Krajewski pracował nad różnymi projektami, od Pałacu Robotniczego w Dagestanie, przez osiedla mieszkaniowe w Stalinogorsku i Mińsku, po fabryki jedwabiu w Uzbekistanie i pawilony na Wszechzwiązkową Wystawę Rolniczą w Moskwie. Jednym z nich jest pawilon Międzynarodowej Organizacji Czerwonej Pomocy (MOPR), zbudowany w 1939 r. w stylu stalinowskiego imperium i stojący do dziś.

Artysta

W swoich wspomnieniach Krajewski zauważył, że od dzieciństwa interesował się sztuką, ale jego entuzjazm nie był wspierany przez rodzinę. Sztukę zaczął regularnie uprawiać około 1921 roku, kiedy dołączył do kółka rysunkowego, pracując jeszcze w fabryce w Herne.

Swoją pasję kontynuował w Bauhausie. Oprócz rysunków i akwareli tworzył także plakaty na różne wydarzenia. Na przykład plakat, który zaprojektował na White Bauhaus Festival w 1926 roku, wydarzenie otwierające nowy budynek w Dessau, jest nadal przechowywany w archiwach. Niestety, nie zachowały się żadne inne jego prace graficzne. Tylko kilka z nich można zobaczyć na fotografii z ostatniej wystawy Krajewskiego w Dessau.

Mniej znaną pasją Krajewskiego była rzeźba. Zachowały się fotografie głów różnych osób, które rzeźbił podczas Vorkurs w Weimarze. Jednym z nich jest nawet jego autoportret. W późniejszym okresie życia nadal zajmował się rzeźbą. Na zdjęciu głowa jego żony i partnerki w pracy Fanny Belostotskaya, wyrzeźbiona w Moskwie pod koniec lat 30. i później odlana w brązie. Rzeźba jest obecnie pamiątką rodzinną i dumnie zdobi mieszkanie jednej z córek Krajewskiego i Belostotskiej.

więcej informacji na wystawie od 26 sierpnia 2024 w Galerii GCF.

• źródło: opracowanie - treści z plansz wystawy autorstwa Marcina Szczodrego,